Van Volgers naar Verbondenheid. Nieuwe Ruimte voor Kunstenaarschap
We zitten als kunstenaars in een hamsterwiel van zichtbaarheid. Elke dag scrollen, posten, liken om te zorgen dat we gezien blijven worden. Het algoritme bepaalt wie ons werk ziet, en dus rennen we harder, sneller, vaker. Niet per se omdat het voedt, maar omdat we bang zijn om uit beeld te verdwijnen.
En terwijl we rondjes draaien voor het algoritme, verliezen we iets: de tijd, de diepte, de ruimte waarin kunst echt kan ademen. De logica van social media snel, oppervlakkig, hapklaar schuurt met de diepe, fysieke, trage processen waarin kunst ontstaat. In dans ligt hier een enorme kracht: wij weten als geen ander hoe je mensen uit hun hoofd en in hun lichaam krijgt. Hoe je echte ontmoeting kunt creëren, ook in digitale tijden. Het algoritme vraagt snelheid, frequentie en clicks.
Hoe vinden we een nieuwe route, waarin onze kunst niet kleiner wordt gemaakt, maar juist nieuwe ruimte krijgt?
Social media hebben kunstenaars zichtbaarheid gebracht, maar tegen een prijs. Algoritmes bepalen wie ons werk ziet, en de logica van likes en bereik dwingt ons vaak tot snelheid, herhaling en oppervlakkigheid. We maken niet altijd wat ons drijft, maar wat ‘werkt’ binnen het systeem van scrollen en swipen. Zo raken we langzaam maar zeker los van onze diepere artistieke wortels en de werkelijke verbinding met ons publiek.
Digitale ruimtes
Wat als we digitale ruimtes opnieuw gaan vormgeven als plekken van ontmoeting, verdieping en co-creatie? Niet als marketingtool, maar als verlengstuk van ons artistieke proces. De nieuwe route die zich aandient, ligt in het omkeren van deze logica. “De uitdaging van onze tijd is niet om zichtbaarder te worden binnen het algoritme, maar om het algoritme te overstijgen. Door nieuwe structuren te bouwen waarin kunst en gemeenschap weer hand in hand gaan. Dát is de route die ik zie, en die ik samen met anderen verder wil verkennen.”
Bijvoorbeeld
- Een beweging van bereik naar relatie.
- Van volgers naar verbondenheid.
- Van content naar context.
Van bereik naar relatie. Niet langer streven naar zoveel mogelijk anonieme volgers, maar bouwen aan een kleinere, betrokken gemeenschap die actief deelneemt aan jouw werkproces en verhaal. Denk aan community building buiten de grote platforms, via nieuwsbrieven, eigen apps of zelfs fysieke bijeenkomsten.
Van algoritme naar autonomie. Door ons los te maken van de regels van Instagram, TikTok en Facebook en weer eigenaar te worden van hoe en met wie we communiceren. Steeds meer kunstenaars experimenteren met platforms als Substack, Patreon of zelfs eigen netwerken, waar geen algoritme tussen zit.
Patreon
Met Patreon kunnen kunstenaars rechtstreeks hun publiek betrekken door middel van abonnementen, waarbij fans maandelijks betalen om exclusieve content te ontvangen. Dit biedt kunstenaars niet alleen financiële ondersteuning, maar ook de mogelijkheid om een nauwere relatie op te bouwen met hun publiek.
Substack
Substack is vooral bekend geworden onder schrijvers en journalisten, maar ook kunstenaars gebruiken het om nieuwsbrieven te sturen naar hun volgers. Dit biedt een platform voor diepgang en directe communicatie, zonder dat een algoritme bepaalt wie de berichten leest.
Eigen netwerken en platforms
Sommige kunstenaars kiezen er zelfs voor om hun eigen platformen op te zetten bijvoorbeeld via hun eigen websites, private groepen op Discord of zelfs op platforms die zij zelf ontwikkelen. Dit geeft hen de vrijheid om de regels te bepalen, van toegang tot inhoud tot privacy en interactie met hun publiek. Deze beweging is dus inderdaad zichtbaar, al is het misschien nog niet mainstream. Maar steeds meer kunstenaars, zeker binnen de digitale kunsten, zetten de stap naar deze alternatieve platforms, omdat ze meer controle willen over hoe ze hun werk delen en welke relatie ze met hun publiek opbouwen.
Van content naar context. Minder snelle posts, meer verdieping. Bijvoorbeeld door langere verhalen, podcasts, blogs of series die je publiek meenemen in je proces. Niet gemaakt om viraal te gaan, maar om betrokkenheid te creëren.
Van consument naar co-creator. Een toekomstroute waarin het publiek niet alleen ‘kijkt’ maar meebouwt, meedenkt en meedoet. Bijvoorbeeld door artistieke projecten waarin je publiek stemrecht krijgt over keuzes, of waarin kunst en activisme samensmelten rond maatschappelijke thema’s.
Kortom, een beweging van massabereik naar kleinschalige, duurzame ecosystemen rondom kunstenaars. Ecosystemen waarin ‘wij’ de spelregels bepalen. Niet het algoritme.
Dit vraagt dat we onze digitale strategie niet langer als ‘marketing’ zien, maar als verlengstuk van ons kunstenaarschap. En het vraagt om samenwerking: kunstenaars die samen alternatieve netwerken bouwen, los van big tech.
“De uitdaging van onze tijd is niet om zichtbaarder te worden binnen het algoritme, maar om het algoritme te overstijgen. Door nieuwe structuren te bouwen waarin kunst en gemeenschap weer hand in hand gaan. Dát is de route die ik zie, en die ik samen met anderen verder wil verkennen.”
Joop Oonk
