Gelijkwaardigheid als vertrekpunt, hoe dan?
Ongeveer 16% van onze wereld bevolking heeft een beperking en langzaam dringt het tot de kunstsector door dat ook mensen met een beperking professioneel acteur of danser kunnen zijn, of zelfs op een andere manier betrokken kunnen zijn in het gehele proces. Een goed teken want we zien steeds meer samenwerkingen en zichtbaarheid voor mensen met een beperking. In de praktijk lopen we tegen dingen aan die niet altijd oplosbaar zijn.
Het is de praktijk en achter de schermen niet altijd zo mooi als dat het lijkt. En dit valt niet alleen mij op. Deze blog is tot stand gekomen door de gesprekken met Madelon van Riel. Projectleider programma Kunst & Zorg bij Cordaan.
Deelnemen
Om iemand met een beperking deel te laten nemen aan een project moet er goed nagedacht worden over de cultuur, de taal, de processen en het beleid op de vloer. Bepaalde factoren spelen een belangrijke rol. Zoals begeleiding, tijd, vervoer en communicatie. Dit is afhankelijk per persoon. Voor sommige mensen is het mogelijk om met kleine aanpassingen in een ‘regulier’ proces deel te nemen en voor anderen is dit een te grote stap of zelfs onmogelijk.
In veel gevallen zou het goed zijn om sowieso goed na te denken over deze factoren, want iedereen heeft een andere behoefte en niet iedereen kan mee in een ‘regulier’ proces. Te vaak wordt dit stukje overgeslagen en verwacht dat het ‘reguliere’ proces heel gewoon is. In de praktijk is er weinig flexibiliteit, en is er geen gesprek mogelijk over hoe dan wel? Dit leidt tot irritatie of een onveilige werkomgeving. Aangezien iemand met een beperking net even specifiekere behoeften heeft kan het geen kwaad hier goed over te communiceren voordat je een samenwerking begint. Het zou zelfs vanzelfsprekend moeten zijn.
Bijvoorbeeld denk aan een choreograaf die altijd op een specifieke mannier werkt en niet flexibel wil omgaan met het werkproces. Het werk vanuit geen enkele andere manier willen aanvliegen, maar wel graag met iemand wil werken die een beperking heeft. Hoe ga je hiermee om, en hoe maak je iemand duidelijk dat er meerdere wegen zijn naar een artistiek goed product? En dat dit soms nodig is om ergens te komen.
Uitbetalen
In een eerder blog schreef ik dat het lastig is om sommige mensen met een beperking uit te betalen. Dit vanwege de Wajong, arbeid ongeschiktheid of andere uitkering. Vaak zit dit op een maximum bedrag van 1800 per jaar. 180 euro keer 10 maanden. Als je hierover heen gaat dan raak je of je uitkering kwijt, of zul je moeten inleveren op je uitkering. Het uit een uitkering stappen is ook niet altijd een optie omdat een chronische ziekte bijvoorbeeld in pieken en dalen gaat. In het geval van iemand met een verstandelijke beperking is het meestal zo dat zorg altijd nodig blijft. En nog iets.. Waar in de sector krijg je als danser of acteur een vast contract? De meeste mensen werken noodgedwongen als freelancer. Hoe zou je die stap naar zzp’er maken? En wie maakt met jou die stap? En wie blijft jou begeleiden in je eenmanszaak? Iedereen die zzp’er is weet dat dit veel meer vergt dan alleen je beroep uitoefenen. Je komt in een ander systeem met andere regels.
Al met al, dat betekend dus ook dat een fair practice code lastig te hanteren is binnen een project waarbij iemand niet naar kunnen of bijdrage kan worden betaald. Betekend dit dan ook dat iemand ‘vrijwilliger’ is en niet betaald hoeft te worden? Of dat een ‘ervaringsdeskundige’ niet betaald hoeft te worden? Of dat iemand amateur is?
Klopt, zoals ik zei kun je iemand niet volledige uitbetalen vanwege de wetgeving. Maar je kan alsnog mensen naar waarde en bijdrage behandelen. Een cadeaubon hebben we nu wel gezien… Toch? Er is zoveel meer mogelijk… Bijvoorbeeld alles wat je in natura kan aanbieden. Wat heeft iemand nodig om verder te kunnen groeien en stappen te kunnen zetten? Dit zijn allemaal vragen waarmee je gezamenlijk tot een oplossing kan komen. Maar helaas hebben we het hier in de sector niet over.
De praktijk
In de praktijk zie je ook dat sommige voorstellingen juist subsidie krijgen voor het inclusieve en innovative karakter, maar dat dit geld of investering niet bij de mensen komt die het project inclusief of innovatief maken. En ook vaak niet bij de organisaties die worden ingezet als bemiddeling, of laatst staan bij de verzorgers/ouders die er voor zorgen dat iemand zijn dromen kan nastreven. Er wordt dus vaak niet voor de expertise betaald. Als zorg of inclusive organisatie moeten we dankbaar zijn mee te mogen doen. Want we worden als partner-waardig beschouwd. Denk bijvoorbeeld aan een zorg organisatie die gevraagd wordt spelers aan te leveren voor een voorstelling.
Deze organisatie wordt ten eerste als een soort uitzendbureau ingezet en ten tweede worden de spelers als goedkope krachten op zichtbare posities gezet en vaak niet met naam en toenaam erkend, benoemd of gewaardeerd. In zo’n procedure zijn er altijd gevoeligheden en praktische zaken rondom zo’n selectie proces. Hoe wordt de begeleiding ingedeeld en is hier genoeg mankracht voor? Welke vorm krijgt een artistieke uitwisseling en hoe gaan we met elkaar om als gelijkwaardige partners? Wat is er nodig om dit project te laten slagen?
Hier zie ik helaas nog te vaak dat ego’s, Agenda’s en branding de hoofdrol spelen. Om iets moois tot stand te laten komen is niet het een of het ander belangrijker. En het is ook niet de een of de ander die opdraait voor de minder leuke aspecten. Als je iemand met een beperking on board wilt hebben of in je voorstelling wilt hebben, dan zul je menselijker moeten gaan samenwerken. Dan zul je de expertise en de mankracht moeten betalen in natura of op welke manier dan mogelijk. Je zult ook een samenwerking moeten aangaan met de organisatie want hier zit veel kennis en kunde. Niet alleen op zorg aspect maar eventueel ook op ethische vraagstukken of artistiek inhoudelijke zaken.
Voor de Toekomst hoop ik dat we als kunstsector hier nog een slag in kunnen slaan. Ik hoop ook op mooie gelijkwaardige samenwerkingen. En hoop ik natuurlijk op een andere wetgeving. dit zal nog jaren duren, maar als we niet blijven dromen zal het never nooit komen.
Een ander blog wat je wellicht interessant vindt -> Inspiratie porno
